Στις 28 Απριλίου 2025, η Ιβηρική Χερσόνησος βίωσε ένα από τα μεγαλύτερα μπλακ άουτ στην ιστορία της, με την Ισπανία και την Πορτογαλία να μένουν χωρίς ρεύμα για ώρες. Η διακοπή επηρέασε επίσης περιοχές της Γαλλίας.
Η αιτία του μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία παραμένει υπό διερεύνηση, με τις αρχές να εξετάζουν διάφορα ενδεχόμενα, όπως τεχνικά προβλήματα, κυβερνοεπιθέσεις και ζητήματα που σχετίζονται με την αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το καθολικό μπλακ άουτ στις δύο χώρες φέρνει στο φως μία σειρά από προβλήματα στο σύστημα που «κρατά τα φώτα της Ευρώπης». Παραμελημένο πλέγμα καλωδίων, πηνίων και διακοπτών βρίσκονται στο προσκήνιο με τις εταιρείες ενέργειας να ανησυχούν για την πολιτική της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Η ΕΕ αποφεύγει τις ρωσικές εισαγωγές μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και εγκαταλείπει τα ορυκτά καύσιμα για καθαρότερες εναλλακτικές λύσεις.
Μέχρι τη Δευτέρα, οι αξιωματούχοι δεν είχαν αναγνωρίσει το ασυνήθιστο περιστατικό στο ηλεκτρικό δίκτυο ως τον πιθανό ένοχο, αποκλείοντας σχεδόν το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης. Μόλις άναψαν ξανά τα φώτα, ξεκίνησε το μπαλάκι ευθυνών.
Το ερώτημα τι πήγε στραβά και πώς να το αποτρέψουμε από το να συμβεί ξανά είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η Ευρώπη βασίζεται ολοένα και περισσότερο στην ηλεκτρική ενέργεια – και, κατ’ επέκταση, στα ηλεκτρικά της δίκτυα, σημειώνει σε ανάλυσή του το Politico.
Το πλέγμα καλωδίων
Σκεφτείτε το ηλεκτρικό δίκτυο όπως ένα σύστημα σωλήνων γεμάτο νερό. Σε κάποια σημεία το νερό εισέρχεται – όπως συμβαίνει με τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας – και σε άλλα αφαιρείται, είτε από ένα κινητό που φορτίζει είτε από ένα εργοστάσιο που ξεκινά τη λειτουργία του. «Αν βάλουμε περισσότερο νερό απ’ όσο χρειάζεται, οι σωλήνες μπορεί να σπάσουν. Αν είναι λιγότερο, η ζήτηση δεν θα καλυφθεί. Αυτή η εύθραυστη ισορροπία πρέπει να διατηρείται συνεχώς, κάθε ώρα της ημέρας, κάθε μέρα του χρόνου, παρά τις συνεχείς διακυμάνσεις στην κατανάλωση», εξηγεί ο Miguel de Simón Martín, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Λεόν.
Αυτή η ισορροπία εξαρτάται από ένα περίπλοκο δίκτυο υποσταθμών και άλλων στοιχείων που λειτουργούν σαν βαλβίδες που ρυθμίζουν την πίεση και τη ροή σε ένα δίκτυο διανομής νερού. Εάν υπάρχει υπερβολική ή πολύ λίγη ισχύς, οι χειριστές μπορούν να κάνουν διορθώσεις. Σχεδόν πάντα, αυτό το σύστημα λειτουργεί απρόσκοπτα στην Ευρώπη. Οι μαζικές διακοπές ρεύματος είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Ωστόσο, αν και οι διακοπές ρεύματος μπορεί να είναι εξαιρετικά ενοχλητικές και να προκαλούν χάος, αλλά στην πραγματικότητα βοηθούν στη διατήρηση της ασφάλειας των δικτύων της Ευρώπης. Με τον ίδιο τρόπο που οι διακόπτες κυκλώματος ενεργοποιούνται όταν χρησιμοποιούμε πάρα πολλές ηλεκτρικές συσκευές στο σπίτι, τμήματα του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ απενεργοποιούνται εάν υπάρξει ξαφνική πτώση ή αύξηση της ισχύος που διαχειρίζεται. Εάν το δίκτυο εκτεθεί σε απροσδόκητα υψηλές τάσεις και ρεύματα, οι ενεργειακές υποδομές μπορούν να υποστούν ζημιά ή ακόμα και να καταστραφούν.
Η ξαφνική διακοπή ρεύματος στην Ισπανία και την Πορτογαλία συνέβη όταν το ιβηρικό δίκτυο παρουσίασε σημαντική ανισορροπία ισχύος, η οποία προκάλεσε διακοπή λειτουργίας για λόγους αυτοάμυνας. Παραδόξως, το γεγονός ότι τα φώτα έσβησαν είναι καλό – δείχνει ότι οι μηχανισμοί που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας από σοβαρές ζημιές λειτουργούν.
Ο ρόλος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Ισπανία και Πορτογαλία αποτελούν παραδείγματα του σχεδίου της ΕΕ για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια. Σύμφωνα με την Red Eléctrica, το πρόβλημα προήλθε από τη νοτιοδυτική περιοχή της Εξτρεμαδούρα, η οποία φιλοξενεί τον ισχυρότερο πυρηνικό σταθμό της χώρας, μερικά από τα μεγαλύτερα υδροηλεκτρικά φράγματα και πολλά ηλιακά πάρκα.
Ο επικεφαλής των υπηρεσιών λειτουργίας του συστήματος της εταιρείας, Εντουάρντο Πριέτα, δήλωσε την Τρίτη ότι είναι «πολύ πιθανό η επηρεαζόμενη παραγωγή να προέρχεται από την ηλιακή ενέργεια».
Σε ετήσια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, η μητρική εταιρεία της Red Eléctrica προειδοποίησε για τους κινδύνους που συνδέονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Παρά ταύτα, ειδικοί και αξιωματούχοι της ΕΕ κατέβαλαν την Τρίτη κάθε δυνατή προσπάθεια να μην κατηγορήσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το περιστατικό και αρνήθηκαν να κάνουν εικασίες για το θέμα. Αυτό δεν εμπόδισε το ακροδεξιό κόμμα της Ισπανίας να εκμεταλλευτεί το μπλακ άουτ για να εντείνει την εκστρατεία του κατά των σχεδίων ενεργειακής μετάβασης της κυβέρνησης.
Πώς και δεν επηρεάστηκε η υπόλοιπη Ευρώπη
Το μπλακ άουτ της Δευτέρας δεν εξαπλώθηκε, επειδή το δίκτυο της Ένωσης έχει σχεδιαστεί για να προστατεύεται από αυτές τις καταστάσεις, και τη στιγμή που το ισπανικό δίκτυο έγινε ασταθές, αποσυνδέθηκε αυτόματα από το γαλλικό δίκτυο.
Το ενεργειακό δίκτυο της ΕΕ έχει σχεδιαστεί για να ανταποκρίνεται γρήγορα σε τέτοιου είδους επεισόδια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άτρωτο σε διακοπές ρεύματος. Το 2006, εκατομμύρια άνθρωποι στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο και την Ισπανία έμειναν χωρίς ρεύμα μετά την αποσύνδεση μιας γραμμής ηλεκτροδότησης για να διευκολυνθεί το ταξίδι ενός κρουαζιερόπλοιου στον ποταμό Εμς. Και μόλις πέρυσι, η ακραία ζέστη προκάλεσε συσκότιση που επηρέασε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τμήματα της Κροατίας.
Ένας βασικός τρόπος με τον οποίο η Ευρώπη αποφεύγει τις διακοπές ρεύματος είναι η σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας των γειτονικών χωρών. «Η ύπαρξη ενός διασυνδεδεμένου συστήματος είναι καλή για όλους», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, ο οποίος εξήγησε ότι οι συνδέσεις διευκολύνουν τη διαχείριση δραματικών αλλαγών στην παροχή ρεύματος.
Αξίζει να τονιστεί ότι αυτές οι συνδέσεις δεν αυξάνουν την πιθανότητα κατάρρευσης του δικτύου. Όπως έδειξε η διακοπή της σύνδεσης μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας τη Δευτέρα, υπάρχουν αυτόματες διαδικασίες για την αποτροπή των αλυσιδωτών διακοπών ρεύματος.
Η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται ραγδαία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει ότι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ θα αυξηθεί κατά περίπου 60% έως το 2030 σε σύγκριση με το 2023, και τα δίκτυα της Ένωσης πρέπει να ενισχυθούν για να αντεπεξέλθουν. Υπάρχουν μερικοί λόγοι για την αυξημένη ζήτηση.
Ένας βασικός παράγοντας είναι η ενεργειακή μετάβαση της ΕΕ, η οποία αντικαθιστά τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα με φιλικές προς το κλίμα εναλλακτικές λύσεις.
Υπάρχει επίσης το γεγονός ότι οι τομείς που καταναλώνουν ηλεκτρισμό, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, βρίσκονται σε άνοδο. Και καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα στρέφονται στον κλιματισμό για να δροσίζονται, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. «Πρέπει να συζητήσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση», δεδομένου ότι σύντομα «κάθε τομέας της οικονομίας θα ηλεκτροδοτηθεί», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.
«Φανταστείτε σε 20 χρόνια να έχουμε πλήρη διακοπή ρεύματος… Δεν μπορείς να πάρεις το αυτοκίνητό σου, να πας στη δουλειά σου».
To άρθρο Μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία: Γιατί δεν εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη – Ανάλυση Politico δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
